Η φράση του Σαρλ ντε Γκώλ που συχνά χρησιμοποιήθηκε στην πορεία της
Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης στόχευε σε μία Ευρώπη που θα όριζε το μέλλον του κόσμου:
«Ναι, είναι η Ευρώπη, από τον Ατλαντικό έως τα
Ουράλια, είναι το σύνολο της Ευρώπης, που θα αποφασίσει το πεπρωμένο του
κόσμου».
Η 25η του Μάρτη, που για
πολλούς θεωρείται η ημερομηνία ορόσημο για την μετέπειτα διαμόρφωση της
Ευρωπαϊκής Ένωσης, σηματοδοτεί την δημιουργία της Ευρωπαϊκής Οικονομικής
Κοινότητας, συνέχεια της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα-Χάλυβα. Το εγχείρημα
αυτό βασίστηκε στην ανάγκη εξάλειψης των συγκρούσεων μεταξύ των ευρωπαϊκών
κρατών, που έως τότε αιματοκυλούσαν την Ευρώπη ανά πολλά συναπτά έτη, με
αποκορύφωμα τους δύο Παγκοσμίους Πολέμους. Μία τέτοια κατεύθυνση απαιτούσε τη συνεργασία
μεταξύ των κρατών και των λαών, καθώς επίσης και την από κοινού διαχείριση της
παραγωγής άνθρακα και χάλυβα, των πρώτων υλών που η μονοπωλιακή τους
διαχείριση οδήγησε στις καταστροφικές συγκρούσεις των Παγκοσμίων Πολέμων. Οι
πρωτεργάτες της Ένωσης, υλοποιώντας τη συγκεκριμένη κατεύθυνση, εγκαθίδρυσαν
μία κοινή βάση οικονομικής ανάπτυξης, ένα πρώτο στάδιο μίας Ευρωπαϊκής
Ομοσπονδίας, με στοχοθεσία τη μετάβαση σε μία εποχή οικονομικής και κοινωνικής
ευημερίας, καλλιεργώντας παράλληλα την ειρήνη σε ολόκληρη την ήπειρο. Αργότερα,
η τελωνειακή ενοποίηση, η διαμόρφωση κοινής αγοράς, η ελευθερία στις
μετακινήσεις και η πολιτική ενοποίηση επέκτειναν τις βάσεις πάνω στις οποίες
στηρίχθηκε η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα επιτεύγματα της βελτίωσης του βιοτικού επιπέδου
στο σύνολο των χωρών που επέλεξαν να συμμετάσχουν.
Αναμφίβολα, ωστόσο, το μεγαλύτερο εγχείρημα της Ένωσης είναι το πλαίσιο των αξιών και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που
συνοδεύουν το σύνολο των συνθηκών της και αποτελούν τη βάση πάνω στην οποία θα
πρέπει να λειτουργεί ώστε να επιβεβαιώνει τον χαρακτηρισμό «Ευρώπη των λαών». Η ανθρώπινη αξιοπρέπεια, η ελευθερία, η δημοκρατία, η ισότητα, το
κράτος δικαίου, ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων συνθέτουν τον Χάρτη των
Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπου για πρώτη φορά στα
πλαίσια της συνεργασίας μεταξύ κρατών, παγιώνεται η νομική υποχρέωση τήρησης
τους από το σύνολο της Ένωσης. Η διαφάνεια και δημοκρατικότητα στις διαδικασίες
των θεσμικών οργάνων ολοκληρώνουν το εγχείρημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που,
ωστόσο, χρειάζεται συνεχείς αλλαγές προκειμένου να ανταπεξέρχεται στις επιταγές
της εποχής.
Είναι δεδομένο πως στην παρούσα χρονική συγκυρία η Ευρώπη δείχνει αδύναμη,
δίχως να μπορεί να ανταπεξέλθει στις δύσκολες κρίσεις που αντιμετωπίζει. Από τη
μία πλευρά το δημοσιονομική τραύμα, από την άλλη οι μεταναστευτικές και
προσφυγικές ροές, στο πλαίσιο του ανερχόμενου λαϊκισμού και του ελλείμματος
ασφάλειας, δημιουργούν ένα θολό τοπία γύρω από το μέλλον της Ένωσης.
Δυστυχώς, όμως, μαζί με την κατάρρευση της Ευρώπης, που για πολλούς
αποτελεί πρότυπο συνεργασίας κρατών παρά τις παθογένειες που εμφανίζει, το μέλλον θολώνει και για όλο τον υπόλοιπο
κόσμο. Πολλοί είναι εκείνοι οι παράγοντες που επιθυμούν τη διάλυση της Ένωσης,
η οποία καταφέρνει καλύτερα από κάθε άλλο οργανισμό και ένωση παγκοσμίως να
πρωταγωνιστεί σε επίπεδο οικονομίας και ταυτόχρονα να προάγει το σύνολο των
αξιών πάνω στις οποίες δομείται και προσπαθεί να μεταδώσει στο σύνολο του
κόσμου.
Το πεπρωμένο του κόσμου, λοιπόν,
που σύμφωνα με τον Σαρλ ντε Γκωλ θα καθοριστεί από το μέλλον της Ευρωπαϊκής
Ένωσης, απαιτεί την επιβίωση και την εκ νέου ευημερία του ευρωπαϊκού οικοδομήματος.
Η Ευρώπη είναι ανάγκη να αναδομηθεί, ισότιμα για όλους, και να πρωταγωνιστήσει
ξανά προς όφελος των ίδιων του λαών της αλλά και φυσικά της ευημερίας του
κόσμου ολόκληρου.
ΠΑΣΠ ΕΜΠ
